مشاورین کسب و کار، متخصصانی هستند که مشاوره های مدیریتی را برای کمک به بهبود عملکرد و بهره وری سازمانها و شرکتها ارائه می کنند. این متخصصان، کسب و کارها را تجزیه و تحلیل کرده و با ارائه راهکار، شرکتها را در رسیدن به اهدافشان یاری میکنند. صاحبان کسب و کار زمانی که نیاز به کمک داشته و در مسیری که انتخاب کرده اند نیاز به کسی داشته باشند که چشم انداز و دورنمای این مسیر را برایشان مشخص کند و یا هرگاه احساس کنند که نیازمند کاتالیستی هستند که شرکتشان را متحول کند باید از مشاوران کسب و کار کمک بجویند. سازمانها و شرکتها فارغ از اندازه و حوزه کاری که دارند، در طول حیات خود بارها به خدمات مشاوره کسبوکار نیاز خواهند داشت.
ممکن است برخی از آنها انجام این کار را به علت صرف هزینه یا موارد دیگر به صلاح ندانند. اما تجربه ثابت کرده که گرفتن مشاوره کسبوکار نه هزینه و بلکه سرمایه‌گذاری است.
دکتر مجید باقرزاده: عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، دکتری تخصصی مدیریت صنعتی و مشاور کسب و کار
خدمات مشاوره کسب و کار (Business consulting ) مجموعه اقداماتی است که براساس آن پیشنهادهای کاربردی و عملیاتی جهت بالا بردن بهره‌وری کسبوکار در زمینه‌های مختلف ارائه و در بسیاری از مواقع اجرا می‌شود. این خدمات در نهایت منجر به افزایش سودآوری سازمان، کاهش هزینه‌ها، بهبود فرایندها یا مجموعی از این اهداف می‌شود. مشاوران مدیریت معمولا با نظر مدیران ارشد کسبوکار ورود پیدا میکنند و معمولا دارای اختیارات بالا هستند. آنها در حکم پزشک کسبوکار هستند.
بنابراین بعد از بررسی و معاینه بخش‌های مختلف، نسخه‌های دارویی یا جراحی خود را برای کسبوکار اعمال میکنند. در بسیاری از مواقع یک مشاور کسب و کار علاوه بر ارائه پیشنهادات کاربردی، خود اقدام به انجام آن پیشنهادات می‌کند. این اقدام معمولا به صورت تیمی اجرا شده و از جانب یک موسسه خدمات مشاوره کسب و کار صورت می‌گیرد که هر کدام از اعضای تیم وظیفه خاصی را بر عهده می‌گیرند.
یک مشاورکسب و کار باید ابتدا مجموعه‌ای از مهارتهای عمومی در حوزه کسبوکار را یاد بگیرد و سپس در یک یا دو حوزه مشخص، متخصص شود . تحصیلات مرتبط ، تجربه و سابقه فعالیت مرتبط ، تجربه و سابقه فعالیت مرتبط و دارا بودن گواهینامه‌های مرتبط از این الزامات می باشد . از آنجا که این افراد همیشه با کسب‌وکارهای مختلف سروکار دارند، بنابراین از جدیدترین تغییرات در عملیات کسب‌وکارها، قوانین و مقررات و تغییرات مهم آگاهی دارند.
از همین رو استفاده از مشاور کسبوکار باعث می‌شود که از دانش و اطلاعات روز بهره ببرید. در حالی که امکان دارد رقبا شما از این موارد بی‌اطلاع باشند. مشاوران کسب و کار باید همواره در زمینه‌ای که کار میکنند، دانش خود را به روز کنند و صرف داشتن علم مدیریت کافی نیست. لازم است که قوانین و مقررات و فضای کسبوکار حوزه تخصصی که در آن کار میکنند را یاد بگیرند و تغییرات آن را دنبال کنند. ضمن آنکه نباید فراموش کنیم که مشاوره یک مهارت هنری است و افراد باید به کار مشاوره عشق بورزند و علاقه داشته باشند.
یک مشاور کسب و کار در بسیاری از حوزه‌ها به شرح زیر می‌تواند مشاوره‌های تخصصی ارائه دهد :
• طراحی ساختار: ایجاد و طراحی ساختار یکی از فعالیتهای تخصصی است که معمولا مشاوران با سابقه از انجام آن برمی‌آیند
• مسائل مالی و حسابداری: بهبود فرایندهای حسابداری کمک شایانی به کاهش هزینه‌ها می‌کند. انجام این کار با استفاده از خدمات مشاوره کسب و کار امکان‌پذیر است.
• بازاریابی و فروش: این حوزه یکی از اصلی‌ترین حوزه‌های مشاوره کسب و کار است که هدف آن افزایش فروش، بهبود فرایندهای فروش، آموزش کارکنان فروش و تنوع روش‌های بازاربایی است.
• حوزه منابع انسانی: شامل طراحی سیستم حقوق و دستمزد، جذب و استخدام، برگزاری و طراحی دوره آموزشی، اجرای برنامه‌های تحول، ایجاد سیستم پادش و انگیزش
• بهبود فرایندها: بهبود فرایندهای انجام کار یکی دیگر از حوزه‌های مشاوره کسب و کار بوده که انجام آن نقش زیادی در کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری دارد.
• طراحی و ایجاد سیستم‌های اطلاعاتی: طراحی و ایجاد یک سیستم اطلاعاتی یکپارچه و به کار بردن نرم‌افزاهای مرتبط، یکی دیگر از حوزه‌های فعالیت مشاوران این حوزه است.
• پیاده‌سازی سیستم : CRM طراحی و پیاده‌سازی سیستم‌های ارتباط با مشتری نیاز به تجربه بالایی داشته که مشاوران مدیریت از عهده انجام آن برمی‌آیند.
• و خیلی از حوزه های دیگر
حوزه‌های مشاوره کسب و کار صرفا به چند حوزه فوق محدود نمی‌شود و بسته به اینکه مشکلات و چالش‌های سازمان ها در چه زمینه‌هایی باشد، معمولا می‌تواند به کسب‌وکارها کمک کند. برای شرکتها، یک مشاور کسبوکار بهترین کسی است که می‌تواند با نگاه بیرونی به آنها مشورت دهد ، چرا که از قبل شناختی از آنها ندارند و از همه مهم‌تر در آن کسب وکار ذی‌نفع نیستند. بنابراین بر نظرات آنها، تخصص بیشتری حکم‌فرماست. مشاوران معمولا با افراد و شرکت‌های مختلفی در خصوص مشکلات گوناگون کار کرده‌اند، بنابراین در بسیاری از مواقع امکان دارد مساله‌ای که یک کسبوکار با آن درگیر است را بار دیگر نیز تجربه کرده باشند. از همین بهتر می‌توانند ایده‌های خلاق و نوآورانه ارائه دهند.
در بسیاری از مواقع مسائل و مشکلاتی برای کسب‌وکارها ایجاد می‌شود که حل آنها نیاز به نیروی انسانی و صرف وقت دارد. این در حالی است که نیروی انسانی شاغل در شرکت توان و وقت کافی برای انجام این کار را ندارند. چرا که آنها درگیر کارها و فعالیتهای روزمره خود هستند. از طرفی بسیاری از پروژه‌ها و مسائل وجود دارند که که ماهیت موقتی و گذرا دارند، بنابراین نمی‌توان برای انجام آنها فرد یا افرادی را استخدام کرد. در اینگونه مواقع استفاده از مشاوره کسبوکار یکی از بهترین راه‌‌حل‌ها برای شرکتها است. به عنوان مثال، حالتی را تصور کنید که یک کسبوکار نیاز به راه‌اندازی یک وبسایت دارد.
آنها می‌توانند با بهره‌گیری از تجارب یک برنامه‌نویس، به صورت پروژه‌ی با وی همکاری کنند تا آنکه بخواهند یک فرد جدید را استخدام کنند. بسیاری از فعالیتهای یک کسبوکار ماهیت گذرا و مساله‌محور دارد که با استفاده از تخصص مشاوران کسبوکار می‌توان آنها را حل کرد. اگر کسبوکار شما درگیر یک مساله مالیاتی پیچیده است که حل آن نیاز به مهارت و خبرگی بالایی دارد. طبیعتا استخدام چنین فردی کار آسانی نخواهد بود. اما مشاوره کسبوکار این امکان را فراهم می‌کند تا به بالاترین سطح تخصص در هر زمینه‌ای دست یافت.
پیدا کردن و معرفی مشاور کسب و کار ممکن است برای مالک یا مدیریت یک کسب و کار سخت ترین بخش کار باشد. مشاور باید برای کار کردن با آنها دارای اشتیاق وافر ، برای تعالی بخشیدن به کسب و کارشان بهترین هادی ، و برای سازمان و عواملش همچون چشمی بینا باشد. این مهم است که مشاوری را انتخاب کنید که در صنعتی که درآن فعالیت میکنید و یا آن نوع از مشکلاتی که با آنها مواجه هستید تخصص داشته باشد. هرگاه خواستید مشاوری را به خدمت بگیرید مطمئن شوید که مهارتهای مد نظر شما را داشته و از این دست مشاوره های مشابه کسب و کار شما را قبلاً به عهده گرفته است. هر کس می تواند خود را یک مشاور بنامد، اما ترکیبی از مهارت های بسیار لازم است تا به یک مشاور تجاری خوب تبدیل شد.
مهم است اطمینان حاصل کنید که مشاور گواهینامه لازم مرتبط با حرفه و صنعت شما را دارد. شما باید مشاوران را از طریق وب سایتشان و آنچه ارائه کرده اند بررسی کنید. به دنبال تصاویر حرفه ای و اطلاعات مستند در مورد خدمات آنها باشید. ایده خوبی است که نمونه هایی از موفقیت های گذشته آنها را جویا شوید و با مالکان آن کسب و کارها در خصوص موفق بودن مشاوره هایی که از آن مشاوران دریافت کرده اند صحبت کنید.
همیشه اینگونه نیست که یک مشاور صرفا به صورت موقتی و تنها یکبار با کسبوکار شما همکاری کند. بسته به نوع پروژه‌ها ممکن است شما نیاز داشته باشید که هرازگاهی از خدمات مشاوره‌ای استفاده کنید. می‌توانید با مشاور یک رابطه دو طرفه مبتنی بر اعتماد داشته باشید تا در هر صورت بروز هر گونه سوال یا مشکل از وی بپرسید یا کمک بخواهید. در این حالت دو طرف شناخت کاملی از نیازهای یکدیگر دارید و بهتر می‌توانید همکاری داشته باشید. ضمن آنکه در این حالت می‌توانید با هزینه کمتری کارها را انجام دهید. بسیاری از فعالیتهای مربوط به کسبوکار مانند بیمه، مالیات، مسائل حقوقی و ثبتی اینگونه هستند.
اگر شما به عنوان صاحب یک کسبوکار بخواهید صفر تا صد کارها توسط نیروهای موجود انجام گیرد، باید کارکنان زیادی را استخدام کنید. ضمن آنکه باید وقت زیادی را صرف مدیریت آنها کنید. از طرفی فشار و استرس کاری بر شما و سایر نیروها دوچندان خواهد شد. این در حالی است که با برون‌سپاری برخی از فعالیت‌ها به موسسات و افراد حرفه‌ای، تا حد زیادی می‌توانید با فراغ بال به سایر فعالیتهای خود بپردازید. به کار گیری مشاور باعث می‌شود تا از به کار گیری نیروهای جدید جلوگیری شود. بدین ترتیب در هزینه‌های کسبوکار نیز صرفه‌جویی خواهد شد.امروزه اکثر شرکتها و کسب‌وکارهای موفق حداقل یک یا چند مورد از فعالیتهای خود را برون‌سپاری میکنند.
موسسات مشاوره کسب و کار معمولا شبکه ارزشمندی از افراد متخصص را می‌شناسند. شما می‌توانید از طریق آنها به این شبکه وصل شده و از خدماتشان استفاده کنید. فرض کنید که به دنبال استخدام یک فرد متخصص در حوزه مالیات هستید، قطعا یک موسسه و مشاور مالیاتی بهتر می‌تواند گزینه مورد نظر شما را معرفی کند. یک کسبوکار حرفه‌ای همواره باید به شبکه‌ای گسترده از افراد حرفه‌ای دسترسی داشته باشد تا در صورت نیاز از تخصص آنها استفاده کند. چنانچه بتوانید با مشاور خود ارتباط طولانی و سازنده داشته باشید، در آن صورت او می‌تواند شما را به شبکه دیگر از افراد حرفه‌ای متصل کند.
برای موفقیت باید هم فکری داشت. حس دانستن کمکی به پیشرفت ما نخواهد کرد. از دوران مدیران همه چیز دان عبور کرده ایم و هوشمندانه ترین راه حل استفاده از مشاوره کسب و کار در زمینه های تخصصی خود هستیم.
